"Paul Klee en de kunst van het zien" met Ben Piepers

Piepers noemde twee manieren van kijken. Ten eerste de direct zichtbare aspecten, maar daarnaast ‘dieper kijken’. Wat doet het met je? Raakt het je? Zet het je aan het denken? Hoe is dat denken beïnvloed door je ervaring?

Paul Klee werd als Duitser in 1879 geboren in Bern. Een geboortejaar niet ver van dat van mijn opa, zei Piepers (en ook niet ver van de opa van de schrijver van dit verslag). Op het eerste plaatje was Klee te zien als lid van een strijkkwintet. Muziek speelde een grote rol in zijn leven. Hij mag met 9000 nagelaten werken gerust zeer productief genoemd worden. Hij was feitelijk autodidact omdat hij op de kunstacademie weinig uitvoerde.

Omdat Piepers steeds de afmetingen noemde, bijv. 27,5 x 24 cm, bleek veel van zijn werk van relatief klein formaat. Bij de afbeeldingen was de herhaalde vraag, wat ziet u? Wat doet het met u?  De microfoon ging soms de zaal in en dan hoorden we bijvoorbeeld ‘vrolijk’,  ‘ik vind het geheimzinnig’, ‘iets dromerigs‘, ‘het heeft iets verontrustends’. Over de betekenis van kunst in het leven werd opgemerkt ‘Kunst helpt mij’ en ‘Kunst is de jus bij de aardappelen’ (citaat uit Trouw).

De schilder had vaak titels aan zijn werk meegegeven, zoals Frühstück, de paukenist’, ‘dat neemt je mee in een richting’. ‘Ieder die wat over het werk zegt heeft gelijk’, was Piepers stelling. Na de toelichting dat een bepaald werk in een inrichting was geschilderd, was opnieuw de indringende vraag ‘wat doet het met je?’

Tegen het eind van Klee’s leven kreeg hij fysieke beperkingen, maar het weerhield hem er niet van om in zijn laatste levensjaar nog 1000 werken te produceren. Hij overleed in 1940.

De gedachte ‘wat doet het met me’ lijkt bijna onvermijdelijk bij een volgend museumbezoek, zeker als het een werk van Klee is.

Voor het verslag

Dick van Norren